Арфаграфія

Заданні да комплекснай работы

Заданне 1. Устаўце прапушчаныя склады(ды, дэ, дзі, дзе, ты, тэ, ці, це) і запішыце словы паслядоўна ў адпаведнасці з прыведзенымі значэннямі.

Трыкатажная тканіна з начосам для уцяплення вопраткі         Першае выступленнне артыста на сцэне          Хвалебны лірычны верш          Ахвяраванне жабраку, бедняку          Кавалак абсмажанай ялавічыны          Спуск на плытах ці лодках па горных рэках        Ахова;служба бяспекі          Сістэма практыкаванняў для паляпшэння фігуры          Пляскаць у далоні ў знак прывітання ці адабрэння      Рашучае і катэгарычнае пярэчанне, заява аб нязгодзе

сек’юры…. …фірамб апла…раваць бо…стайлінг мілас…на пра…ст ва…н біфш…кс раф…нг …бют

Заданне 2. Колькі літар я прапушчана ў складах? Запішыце лічэбнік словам у форме творнага склону адзіночнага ліку.

         1. Дз...журная машына прыв...зла  ...фрэйтара Валожына на паўстанак за с...м хвілін да прыходу ц...гніка. 2. Астатнія падзеі таго дня в...льмі смутна адбіліся ў ма...й пам...ці.3. Валожын ста...ў на выц...жку перад л...йтэнантам.

Заданне 3.  Устаўце прапушчаныя літары і ўпішыце словы ў адпаведныя слупкі табліцы.

Ап...льсінавы сок, ...зычковыя зычныя, кле..вая фарба, вы..сніць пытанне, начны Н...свіж, вым...няць на хлеб, іграць на клав...сіне, ...лкавае сала, ц...гнікі, м...цяжы, на душы кл...каталі гнеў і абурэнне, ...фрэйтарскі мундзір.

Словы, якія адпавядаюць правілу яканья	Словы, якія з’ ўляюцца выключэннямі з правіл яканья

_________________________________________________________________________________

      

Правапіс о,э – а

1) Камп’ют...р, экз…мпляр,
ж…рдка, ч…м…дан,
др…бязь, п…езд,
Токі…, р…спубліка,
какав…, с…рд…чны,
Піт…р, ц…нтр..льны,
х…р…ктар, в…семсот.
ц…гліна,

Заданні:

1. Спішыце. Устаўце ў словах прапушчаныя літары.

2. Растлумачце лексічнае значэнне прапанаваных слоў.

3. Выпішыце асобна назоўнікі, вызначце іх род.

4. Выканайце марфемны разбор слоў: с…рд…чны, ц…нтр..льны, в…семсот.

5. Са словамі Токі…, Піт…р, камп’ ют...р складзіце сказы і запішыце іх ў сшытак.

6. Сфармулюйце правіла(-ы) правапісу о,э – а (акання) на аснове прапанаваных слоў.

2) Лід…р, Ватэрло…,
фламаст…р, імпрэсары…,
шніц…р, радэ…,
пэйдж…р, старт…р,
Юпіт…р, Галіле… Галілей,
Шапенгаў…р, скут…р,
Манчэст…р, тэнд…р,
світ…р.

Заданні:
1. Спішыце. Устаўце ў словах прапушчаныя літары.

2. Пазначце ў словах націскі. Праверце напісанае па арфаграфічнаму слоўніку.

3. З дапамогай Слоўніка новых слоў беларускай мовы / В.І. Уласевіч,

Н.М. Даўгулевіч. – Мінск: ТетраСистемс, 2009г / растлумачце лексічнае
значэнне прыведзеных слоў.

4. Падкрэсліце ў дадзеных словах часткі, правапіс якіх рэгламентуецца сучаснымі “Правіламі беларускай арфаграфіі”.

5. З трыма словамі (на выбар) складзіце простыя апавядальныя няклічныя
сказы. Выканайце іх разбор па членах і часціцах.

6. Падбярыце да запісаных слоў прыметнікі. Запішыце ўтвораныя словазлучэнні.

Правапіс е, ё – я

Дз…журны, вас…мнаццаты,
зацв…рдж…ваць, філ…,
м…н…джар, м…даль,
дз…сяты, ра…н,
кал…ндар, вы…зджаць,
л…г…нда, ма…р,
п...сн…р, г…рбарый.

Заданні:

1. Спішыце. Устаўце ў словах прапушчаныя літары.

2. Выпішыце з прапанаваных слоў ў асобныя слупкі назоўнікі, прыметнікі,дзеясловы, лічэбнікі.

3. Знайдзіце сярод прыведзеных слоў запазычанае нязменнае слова.Складзіце з ім сказ і запішыце.

4. Растлумачце лексічнае значэнне слоў: г…рбарый, кал…ндар, п...сн…р.

5. Выпішыце з прапанаваных слоў тыя словы, у якіх колькасць гукаў і літар не супадае.

6. Сфармулюйце правіла(-ы) правапісу е, ё – я (якання) на аснове прапанаваных слоў.

Правапіс у, ў

Ва …ніверсітэце, стра…с,
хлопцы- …мельцы, со…с,
ва …краіне, крыкі “…ра”,
моцны …дар, на …звей-вецер,
а…дыенцыя, фра… ,
па…за, рады…с,
тра…р, ток-шо… .
фа…на,

Заданні:

1. Спішыце. Устаўце ў словах прапушчаныя літары.

2. Пастаўце ў прыведзеных словах націскі.

3. Падбярыце лексічныя беларускія адпаведнікі да іншамоўных слоўфра…, па…за, тра…р, а…дыенцыя.

4. Выпішыце слова (словы), якія не маюць канчатка.

5. З пяццю (на выбар) словамі складзіце і запішыце словазлучэнні.

6. Сфармулюйце правіла(-ы) правапісу у,ў на аснове прапанаваных слоў:

а) Ва …ніверсітэце, б) Стра…с, в) Ток-шо…, а…дыенцыя, со…с, фра… .па…за, рады…с.
фа…на.

Правапіс мяккага знака 

1) Будзьце, намыльце, станьце, сыпце.
2) Раменьчык, струменьчык, грузчык, каменьчык.
3) Кіньма, станьма, ледзьве, гляньма.
4) Студзеньскі, конскі, ліпеньскі, восеньскі.
5) Астраханскі, чань-чунскі, восеньскі, цянь-шанскі.

Заданні:

1. У кожным радзе падкрэсліце “лішняе” слова. Абгрунтуйце свой выбар.

2. Знайдзіце і выпішыце слова, у якім усе зычныя мяккія. Затранскрыбіруйце яго.
3. Растлумачце, у чым заключаецца падабенства і адрозненне слоў з 1-га і 3-га радоў?
4. Знайдзіце і запішыце назоўнікі з аднолькавай марфемнай будовай.
5. Сфармулюйце правіла(-ы) напісання слоў з 5-га рада.

Правапіс апострафа

Куп’ё, трох’ярусны, шмат’ёмісты, здароўе, шчаўе, пер’е, б’ецца, В’етнам, сям’я, п’яўка, раз’юшыцца, бур’ян, цэхячэйка, ін’екцыя, п’еса.

Заданні:

1. Спішыце, растлумачце лексічнае значэнне прыведзеных слоў.

2. Падкрэсліце зборныя (рэчыўныя) назоўнікі.

3. Перакладзіце запісаныя словы на рускую мову. Запішыце.

4. Складзіце сказ з уласным назоўнікам, каб ён выступаў у ролі зваротка.

5. Растлумачце правапіс наступных слоў: здароўе, шчаўе, цэхячэйка.

6. Знайдзіце слова, род якога не супадае ў рускай і беларускай мовах.


Правапіс нескладовага й ў запазычаных словах

Ра…ль, ла…льны, дыза…н, Нью- …рк, ма…р, фа…, папа…, ма…нэз, Ма…, ра…н, пля…да, Дра…зер, ла…нер, саква…ж, пі…ршчык.

Заданні:

1. Запішыце словы ў алфавітным парадку, устаўце прапушчаныя літары.

2. Праверце напісанае па слоўніку.

3. З дапамогай тлумачальнага слоўніка вызначце семантыку дадзеных слоў.

4. Выпішыце назоўнік(-і), якія ў форме роднага склону адзіночнага ліку маюць канчатак –а(-я).

5. Выпішыце назоўнік(-і), якія ў форме роднага склону адзіночнага ліку маюць канчатак – у(-ю).

6. Падбярыце сінонімы да слова ла…льны.


Правапіс вялікай і малой літары

Заданні:

1. Калі неабходна выбраць вялікую літару, пастаўце лічбу 1, калі малую – 2.
(С, с)вятая (Т, т)ройца
(Дз, дз)ева (М, м)арыя
(М, м)есія
(Дз, дз)ень (П, п)ерамогі
(Н, н)овы (Г, г)од
(В, в)ялікдзень
(Н,н)ацыянальны (С,с)ход (Р,р)эспублікі (Б, б)еларусь
(П, п)алата (П, п)радстаўнікоў
(Н, н)ацыянальнага (С,с)ходу (Р,р)эспублікі (Б,б)еларусь
(К,к)афедра (Б, б)еларускай (М, м)овы 

(В, в)ізіт (П,п)рэзідэнта
(П, п)ершая (С, с)усветная (В,в)айна
(А, а)драджэнне
(Б, б)елавежская (П, п)ушча
(Б, б)іблія
(Дз, дз)ень (В, в)едаў

2. З некалькімі словамі (спалучэннямі слоў) складзіце і запішыце сказы, падкрэсліце ў іх граматычныя асновы.

3. Растлумачце правапіс прыведзеных у табліцы слоў (спалучэнняў слоў) у адпаведнасці з новымі арфаграфічнымі правіламі.